Hava Meydanı İşletmeciliğinde Örnek Ülke: Türkiye

Hava Meydanları İşletmesi'nin (Dhmi) Başarılı Genel Müdürü Orhan Birdal İle Türkiye'nin Havacılık Sektöründe Son Yıllarda Yaptığı Büyük Atılımın Perde Arkasını Konuştuk. Orhan Birdal, Bir Zamanlar Üzerinde Sebze Kurutulan Atıl Havaalanlarından, Hava Yolu Taşımacılığında Dünya Sıralamasında İlk 5'i Hedefleyen Türkiye'ye Geçişte Alt Yapı Ve Yönetim Anlayışındaki Değişikliklere Açıklık Getirdi.

      ORHAN BİRDAL'I TANIYALIM

1958 yılında Kemah'ta doğdu. İ.T.İ.A. Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksek Okulu'ndan 1980 yılında mezun oldu. 1990 yılında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Yüksek Lisansını tamamladı. Evli ve dört çocuk babasıdır.

       Birdal, 1976 yılında Türkiye Zirai Donatım Kurumunda Memur olarak meslek hayatına başladı. 1982 yılından günümüze kadar  Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nde DHMİ) sırasıyla; Atatürk Havalimanı'nda  Hava Trafik Kontrolörü,  Erzincan Havaalanı'nda Hava Trafik Kontrolörü, DHMİ Erzincan Havaalanı'nda Havaalanı Müdürü, DHMİ Nevşehir-Kapadokya Havalimanı ve Trabzon Havalimanı'nda  Başmüdür,  Adnan Menderes Havalimanı'nda  Başmüdür Vekili, DHMİ Genel Müdürlüğünde İşletme Daire Başkanı,  DHMİ Genel Müdür Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerinde bulunmuştur.

       2007 yılından günümüze kadar DHMİ Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı olarak görevine devam etmektedir.

Devlet

DHMİ'nin faaliyet alanları nelerdir?

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünün ana statüsüne göre başlıca faaliyet konuları;

Sivil Havacılık faaliyetlerinin gereği olan; hava taşımacılığı, hava alanlarının işletilmesi, meydan yer hizmetlerinin yapılması, hava trafik kontrol hizmetlerinin ifası, seyrüsefer sistem ve kolaylıklarının kurulması ve işletilmesi, bu faaliyetlerle ilgili diğer tesis ve sistemlerin kurulması, işletilmesi ve modern havacılık düzeyine çıkarılmasıdır.

Kısaca; Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünün ana görevi, Hava Seyrüsefer Hizmetlerini yürütmek ve havaalanlarını işletmektir.

Bu kapsamda Türk Hava sahasında uçan tüm uçakların güvenli bir şekilde uçuş yapmasına yönelik Hava Trafik Kontrol Hizmeti verilmekte, Havayoluyla seyahat edecek yolculara da gerek terminallerde gerekse diğer tesislerde uluslararası standartlarda hizmet verilmektedir.

Havayolu taşımacılığında son dönemlerde hızlı bir yükseliş gözlenmekte. Bu gelişmeleri neye bağlıyorsunuz?

       21.Yüzyılı yaşadığımız bugünlerde Dünyamız, üst seviyedeki teknoloji yarışını sürdürmektedir. Biyoteknoloji, robotlar, alternatif yakıtlar ve benzeri gelişmeler geleceği şekillendirmektedir.

Küreselleşme ile birlikte dünyadaki ticaret hacminin hızla artması, ulaşım sektörünü, bugün dünya ekonomisinin en önemli unsurlarından biri haline getirmiştir. Hiç kuşku yok ki, teknolojik gelişmelerin öncelikli olarak hayata geçirildiği havacılık sektörü de, baş döndürücü bir hızla gelişmekte,

gerek uluslararası gerek kıtalararası uyum ve bütünleşmede büyük rol oynamakta hatta öncülük etmektedir.

      Diğer yandan; ekonomik krizler, bölgesel savaşlar ve terör olayları gibi sebeplerle zaman zaman yaşanan duraklamalara rağmen, dünya ticaret hacmindeki ve turizm sektöründeki büyümeler, küreselleşme, ayrıca insanların daha hızlı ve daha konforlu yolculuğu tercihleri gibi sebepler, tüm dünyada havayolu taşımacılığının diğer taşımacılıklara göre daha hızlı gelişmesini sağlamıştır. Bunda uzun ve kıtalararası mesafelerde havayolu ulaşımının çok büyük bir avantaja sahip olmasının da rolü vardır. Uluslararası kurumlarca yapılan tahminler, havayolu taşımacılığındaki bu gelişmenin süreceğini göstermektedir.

    Havacılık sektöründeki büyüme ülkemiz ekonomisi üzerinde özellikle son sekiz yılda etkisini göstermiştir. Coğrafi konum, havacılıkta stratejik konuma sahip olmamız, ülkemiz hava sahasında sağlanan emniyetli hava trafik hizmetleri ve dünya ülkelerine örnek teşkil ettiğimiz havalimanı işletmeciliğimizle, uluslararası havacılıktaki hızlı gelişim ve değişimlerin takipçisi olmamızı, hava yolu taşımacılığında hızlı yükseliş nedenlerinden sayabiliriz.

Havayolu yolcu taşımacılığının günümüzde, yurtiçi taşımacılığında payı nedir? Önümüzdeki dönemde hedef nedir?

      Havayolu taşımacılığı, çok hızlı teknolojik ve yapısal değişiklikler gösteren bir sektördür. Bir yandan büyük kapasiteli, yakıt tasarrufu sağlayan, düşük gürültü ve emisyon seviyesine sahip uçaklar geliştirilirken, diğer yandan bölgesel taşımacılığa daha elverişli olan küçük kapasiteli uçakların imalatı da hızla sürdürülmüş olup son 10'lu yıllarda diğer ulaşım türlerine göre daha hızlı bir gelişime eğilimi göstermiştir. Bir hizmet sektörü olan hava taşımacılığında ülkelerin bu sektörden kazanç elde etme yarışı ,bu ulaşım türüne daha fazla yatırım yapma yarışını da beraberinde getirmiştir.

Türkiye'de 2002 yılında toplam 532.531 olan havayolu trafiği, 2010 yılına kadar % 127,8 büyüyerek 1.213.125'e ulaşmıştır. 2010 yılında toplam uçak trafiğinin 497.862'si (% 41,04 pay ile ) iç hat uçuşlardan sağlanmış olup, iç hat yolcu trafiği 50,58 milyon ile      % 49,2 paya sahiptir. 2002'de iç hat yolcu trafiğinin payı % 25,84'ten önemli derecede artarak 2010 yılında % 49,2'ye ulaşmıştır. Son 8 yıl içinde yıllık ortalama büyüme; uçak trafiği için %16, yolcu trafiği için ise % 25,5'dir . Bu gelişim esasen, toplam ekonomik gelişimle birlikte havayolu ve iç hat havaalanlarının sayısındaki artışa neden olan ülkedeki havacılık sektörünün serbestleşmesinden kaynaklanmıştır.

Havayolu trafik beklentilerimiz, 2011 yılı sonunda 119 Milyon, 2023 yılında ise 350 Milyon yolcu sayısına ulaşmaktır.

Havaalanlarıyla ilgili yeni projeleriniz var mı? Yurt genelinde havaalanı sayımız yeterli mi? Yeni havaalanları eklenecek mi? Eklenecek ise hangi iller gündemde?

      Elbette ki var. Atatürk'ün başkanlığında 1933 yılında kuruluşumuzdan bu güne kadar adım adım yaşanan gelişmeler ile bu gün 46 havaalanına sahibiz. Yarın bu sayılar elbette ki. çok daha fazla olacak. Eskiden üzerinde sebze kurutulan atıl havaalanlarımız vardı. Atıl havaalanlarımızdan da uçuşlar başlatılarak aktif hale getirildi.2003 yılında 36 tane olan havaalanlarından sadece 25 tanesi aktif idi. Bu gün ise;

       DHMİ Genel Müdürlüğü Türkiye genelinde Sivil Hava Trafiğine açık toplam 46 Havaalanının 44 adedini işletmektedir.  Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havaalanını, Genel Müdürlüğümüz işletmesinin dışında olmakla birlikte Sabiha Gökçen Havalimanının Hava Trafik hizmetlerini de Genel Müdürlüğümüz yürütmektedir.

DLH İnşaatı Genel Müdürlüğünce yatırım çalışmaları başlayan Hakkari, Iğdır, Bingöl,  Ordu- Giresun, Şırnak Havaalanları ve DHMİ Genel Müdürlüğü tarafından Yap İşlet Devret Modeli ile inşa edilecek olan Çukurova Havaalanı ile birlikte, havaalanları sayısı inşallah 52'ye ulaşacak.

    Havaalanlarımızda uluslar arası düzeyde verilen hizmetlerin daha iyi daha verimli olması için gerçekleştirilmeye başlanan projelerimize gelince; şu anda halen devam eden projelerimiz var. Bunlar:

• Kars Havaalanı İç Hatlar ve Dış Hatlar Terminal Binası Yapımı ,
•  Van – Ferit Melen Havaalanı Terminal Binası Aks İlave Edilmesi İşi

• Adıyaman Havaalanı Terminal Binası Yapımı ,

• Ağrı Havaalanı Terminal Binası Yapımı,

Bundan başka bu yıl içinde kısa sürede başlanacak projelerimiz de var. Bunlardan en önemlileri;

• Balıkesir-Körfez Havaalanı Terminal Binası Yapımı ,
• Konya Havaalanı Terminal Binası Yapımı ,
• Mardin Havaalanı Terminal Binası Yapımı,
• Diyarbakır Havaalanı Terminal Binası Yapımı,
• Diyarbakır Havaalanı apron ve taksiyolu yapımı
• Hava Seyrüsefer Hizmetleri Eğitim Kompleksi Yapımı.

Bunların dışında bizim bir de YİD (Yap İşlet Devret) Projelerimiz var ki; bunların  da çoğu gerçekleşti.

Önemli YİD projelirimiz:

•   Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali,
•  Antalya Havalimanı 1.ve 2.  Dış Hatlar Terminali ,
•  Esenboğa Havalimanı İç ve Dış Hatlar Terminali,
• Adnan Menderes Havalimanı Dış Hatlar Terminal,
• Dalaman Havalimanı Dış Hatlar Terminali ,
• Milas-Bodrum Havalimanı Dış Hatlar Terminali,
• Zafer Havaalanı.

      Türkiye'de bölgesel ve YİD kapsamında bir ilk olarak inşa edilmekte olan Zafer (Kütahya-Afyon-Uşak) Bölgesel Havaalanı projesi 2013 yılında tamamlanacak. Yine, Adana ve Mersin illerine hizmet verecek bölgesel bir havaalanı olan Çukurova Havaalanı'nın Yap İşlet Devret Modeli ile ihale hazırlık çalışmaları da devam etmekte olup; 2011 yılında ihalenin sonuçlandırılması planlanmaktadır. Ayrıca;

     Kiralama yöntemi ile işletme hakkı devirleri yapılan projelerimize de açıklık getirmek isterim:

YİD Modeliyle inşa edildikten sonra devralınarak kiralanan;

• Antalya Havalimanı I. ve II. Dış Hatlar ile İç Hatlar Yolcu Terminali,
• Atatürk Havalimanı İç ve Dış Hatlar Terminali,

ile

• Antalya-Gazipaşa Havaalanı,
• Zonguldak-Çaycuma Havaalanı.

     Şuna özellikle vurgu yapmak isterim ki; yapımı tamamlanacak olan tüm havaalanları projelerinde, çevreye duyarlı, planlı büyümeye açık,yolcu kolaylığı ve güvenliği dengesini gözeten ve ticaret ağırlığı olan hava alanları yapmayı, mevcut havaalanlarında ise,düzenleme yatırımları ve idame yatırımları yapılarak  etkin kapasite kullanımı gerçekleştirmeyi hedefliyoruz.

            Ülkemiz hava ulaştırmasının büyüklüğü 2002 yılında 2.2 milyar dolar iken, 2010 yılında 5 kattan fazla artarak 12 milyar dolara ulaşmıştır.

2010  yılı itibarıyla, Havaalanlarımızın Dünya ve Avrupa sıralamalarına baktığımızda,yolcu sıralamalarına göre  Atatürk Hava Limanının  Dünyada 37. sırada Antalya Havalimanının 60 sırada olduklarını  Avrupa'da ise,  Atatürk havalimanının 8. Antalya havalimanının ise 14 sırada olduklarını görüyoruz  .

     Beklentilerimiz, dünyada oluşacak hava ulaşımı talebinden ülkemizin daha çok pay alması, havayolu taşımacılığında da dünya sıralamasında ilk 5'e girmek yönündedir. 

Hava, deniz ve karayolu yolcu taşımacılığı konusunda ne gibi entegrasyon sorunları yaşanmakta?

            Yeni yüzyılın değişim dinamikleri ile yeniden şekillenmekte olan dünyamızda, taşıma küresel boyutta ele alınmaktadır.

Ülkemizde son dönemde yapılan düzenlemelerle hava, kara ve denizyolu ulaşım modlarının entegrasyonunda önemli aşamalar kaydedilmiştir. Hava, kara ve deniz ulaşımı ile ilgili kuruluşların aynı bakanlık bünyesine alınması da  sorunların giderilmesinde büyük ölçüde yardımcı olmuştur. Bu şekilde birlikte proje geliştirilmesi sağlanmıştır.. Nitekim buna Sabiha Gökçen Havalimanı ile Atatürk Havalimanı arasına demiryolu bağlantısı yapılması projesi güzel bir örnek olabilir.

     10. ulaştırma şurasında da gündeme getirildiği gibi, ulaşım modları arasındaki entegrasyonun sağlanmasına yönelik tedbirler, ilgili tüm kuruluşların koordinasyonunun sağlanması ile sürdürülmektedir. Sağlanan koordinasyon ile özellikle yeni planlanan havaalanlarında kara, demir veya denizyolu bağlantıları öncelikle ele alınmaktadır.

      ORHAN BİRDAL'I TANIYALIM

1958 yılında Kemah'ta doğdu. İ.T.İ.A. Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksek Okulu'ndan 1980 yılında mezun oldu. 1990 yılında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Yüksek Lisansını tamamladı. Evli ve dört çocuk babasıdır.

       Birdal, 1976 yılında Türkiye Zirai Donatım Kurumunda Memur olarak meslek hayatına başladı. 1982 yılından günümüze kadar  Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nde DHMİ) sırasıyla; Atatürk Havalimanı'nda  Hava Trafik Kontrolörü,  Erzincan Havaalanı'nda Hava Trafik Kontrolörü, DHMİ Erzincan Havaalanı'nda Havaalanı Müdürü, DHMİ Nevşehir-Kapadokya Havalimanı ve Trabzon Havalimanı'nda  Başmüdür,  Adnan Menderes Havalimanı'nda  Başmüdür Vekili, DHMİ Genel Müdürlüğünde İşletme Daire Başkanı,  DHMİ Genel Müdür Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerinde bulunmuştur.

       2007 yılından günümüze kadar DHMİ Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı olarak görevine devam etmektedir.

Devle