Hedef 2023'te Tüm Dünya

Halk Ulaşım Dergisi Olarak Türkiye Ulaşımına Yön Veren Yetkililer İle Esnafımızı Buluşturmaya Devam Ediyoruz. Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel Müdürü Ali Rıza Yüceulu İle Çok Özel Bir Röportaj Yaptık. Dünden Bu Güne Kara Ulaştırmasında Kat Edilen Mesafeyi Konuştuk. Özellikle Özel Halk Otobüsçülerinin Ve Turizm Taşımacılarının Merak Ettikleri Soruları Kendilerine Yönelttik.

Sizi tanıyabilir miyiz?

07.10.1950 tarihinde Palu'da doğdum. İlk, orta ve lise tahsilimi Bingöl'de tamamladıktan sonra Elazığ Devlet Mimarlık Mühendislik Akademisi Makine Mühendisliği Bölümünü bitirdim sırasıyla Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, DLH Genel Müdürlüğü teşkilatlarında çeşitli görevler yaptıktan sonra, önce Ulaştırma Bakanlığı Bolu Ulaştırma Bölge Müdürlüğüne kurucu Bölge Müdürü olarak daha sonrada İstanbul Ulaştırma Bölge Müdürlüğüne atandım. İstanbul Ulaştırma Bölge Müdürlüğünde 3.5 yıl görev yaptıktan sonra da Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğüne atandım ve halen bu görevi sürdürmekteyim.

Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü'nün çalışma alanları nelerdir?

Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü; 3348, 4925, 2918, 237 sayılı Kanunlar ve ilgili uluslararası anlaşmaların uygun bulunduğuna dair Kanunların Bakanlığımıza verdiği yetki ve sorumluluklar çerçevesinde görev yapmaktadır. Bu görevleri kısaca saymak gerekirse;

- Demiryolu taşımaları ile belediye sınırları dışındaki karayolları üzerinde yapılan karayolu taşımalarının ekonomik, teknik, sosyal ve milli güvenlik ihtiyaç ve amaçlarına uygun olarak yapılmasını ve bu hizmetlerin diğer ulaştırma hizmetlerine uyumunu sağlayıcı önlemleri almak.

- Kara ve demiryolu ulaştırma hizmetlerinin gerektirdiği uluslararası ilişkileri yürütmek, anlaşmalar ve karma komisyon çalışmalarını yapmak, kara ve demiryolu ulaştırmasında uluslararası düzeyde mevzuatı, teknolojik ve ekonomik gelişmeleri takip etmek ve kurallara uygun yeni çözümler geliştirmek.

- Karayolu taşıma faaliyetinde bulunacak taşımacı, acente ve komisyoncuların yeterlilik şartlarını düzenlemek, gereken hallerde yetki belgesi vermek ve denetlemek.

-  Karayolu taşımacılığında kamu ve özel sektör tarafından yürütülen faaliyetlerin kamu yararı ve piyasa ihtiyaçlarına göre gelişmesini sağlayıcı tedbirleri almak, gerektiğinde taban ve tavan fiyatlarını tespit etmek ve uygulamayı denetlemek.

- 4925 sayılı Kanun ile Bakanlığımıza tevdi edilen görevleri yapmak veya yaptırmak.

- 2918 Sayılı Kanun ile Bakanlığımıza tevdi edilen karayolu taşıtlarının teknik araç muayeneleri ile karayollarında seyreden araçların ağırlık ve boyut kontrollerini yapmak veya yaptırmak.

- 237 sayılı Kanun ile Bakanlığımıza verilen kamu personeli servis hizmetlerine ilişkin görevler ile 2918 sayılı Kanunun 75 inci maddesine ve ilgili kurumlararası 21.05.2007 tarihli mutabakata istinaden okul servis hizmetlerine ilişkin görevleri yapmak.

- Kanunların verdiği yetkiye istinaden gerekli Bakanlar Kurulu kararlarını, yönetmelikleri, tebliğleri, genelgeleri hazırlamak, uygulamak, yürütmektir.

Türkiye'de kara ulaşımı dünya ve komşu ülkelerle kıyaslandığında hangi noktada? Gelecekteki hedef nedir?

İhracatımızdaki artışla birlikte taşıma yaptığımız ülke sayısı da artmaktadır. Bugün Türk taşımacıları doğuda Kazakistan ve Moğolistan'a, batıda Portekiz ve Fas'a, güneyde Sudan, Oman ve Yemen'e, kuzeyde Norveç, İsveç ve Finlandiya'ya kadar olmak üzere geniş bir coğrafyada faaliyet göstermekte ve ticaretimize katkıda bulunmaktadır.

Bu çerçevede, Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü olarak, ülkeler arasındaki ticaretin gelişmesi ve refahın artması için "uluslararası karayolu taşımacılığının kolaylaştırılması, geçiş belgesiz ve kotasız bir uluslararası eşya taşımacılığının sağlanması" temel politikamız olmuştur.

Bu temel politikamız çerçevesinde, 58 ülke ile İkili Karayolu Taşımacılığı Anlaşması imzalanmış ve bu anlaşmalar yürürlüğe girmiştir.

Taşımacılarımızın önündeki en büyük engellerden birisi kota ve geçiş belgesi sorunudur. Bu sorunların üstesinden gelmek ve taşımacılarımızın önünü açmak amacıyla, Anlaşmamız bulunan 58 ülkeden toplam 24 ülke ile geçiş belgesi kısıtlamasını ve kota sınırlamasını kaldırdık. Ayrıca, taşımacılığın libere edilmesi amacıyla hali hazırda Letonya, Oman, Gürcistan, Ukrayna, Rusya ve Karadağ ile görüşmelerimiz devam etmektedir

Yapılan tüm bu çalışmaların ışığında geleceğe yönelik olarak kapsamlı hedefler belirlenmiştir. Bu kapsamda öncelikle,  Libya, Sudan, Cezayir gibi Kuzey Afrika ülkeleri ve Uzak Doğu'da Çin ile 2011-2015 dönemi arasında uluslararası karayolu taşımacılığı anlaşmasını imzalamayı planlıyoruz.

2023 yılına gelindiğinde ise, hedefimiz bütün ülkeleri kapsayan geçiş belgesiz ve kotasız bir uluslararası eşya taşımacılığı sisteminin tesis edilmesidir.

Yapılan bu çalışmalarla, taşımacılığımızda % 89 oranında bir paya sahip olan karayolu taşımacılığı alanında; yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda daha kaliteli, daha düzenli, daha güvenli,  çevreye dost ve adil bir rekabet ortamında hizmet verilmesi hedeflenmiştir.

Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü olarak son dönemde kara ulaşımındaki aksaklıkları düzenlemek adına ne gibi çalışmalar gerçekleştirdiniz? Önümüzdeki dönemde kara ulaşımında ne gibi çalışmalar, ne tür yenilikler bizleri bekliyor? Kısaca bahseder misiniz?

2003 yılına kadar ülkemizde karayolu taşımacılık faaliyetlerini düzenleyen, bu alana münhasır özel bir kanun bulunmamaktaydı.

2003 yılında yapılan yasal düzenlemeler sonrası tüm karayolu taşımacılık faaliyetlerini kapsayan ve içeriğinde:

-Mesleğe giriş ve faaliyet süresince aranması gereken mali yeterlilik, mesleki yeterlilik, mesleki saygınlık ilkelerine uygun ön şart/kriter'ler bulunan,

-Karayolu taşımacılık faaliyetlerinin tümünü Devletçe verilen izin/yetki/lisans belgesine bağlayan,

-Taşımacılık faaliyetlerinde kullanılacak taşıt, araç-gereç, bina-tesis, terminal ve benzeri şeylerin niteliklerini/durumlarını belirleyen,

-Karayolu taşımacılık faaliyetlerinde bulunanlar, bu işlerde istihdam edilenler ile bu hizmetlerden yararlananların hakları, yükümlülükleri ve sorumluluklarını belirleyen,

-Bu hususlara uyulmaması halinde uygulanacak müeyyideleri belirleyen hükümlerin yer aldığı  yasal/hukuki düzenlemeler yapılmıştır. 

2003 yılı öncesi yukarıda belirtilen içerikte ve kapsamda bir yasal/hukuki düzenlemenin bulunmayışı;  karayolu taşımacılık faaliyetlerine kolay ve bilinçsiz girişlere imkan sağlamış ve bunun sonucunda atıl kapasite oranı çok yüksek olan,  hizmet kalite ve standardı ile verimi çok düşük, bireysel ve küçük işletmelerin hakim olduğu, risk alıp araç yatırımı yapmak suretiyle taşımayı bizzat gerçekleştiren araç sahibi ferdi taşımacıların işlerini uzun süre devam ettirilebilecek kadar gelir elde edemediği, kurumsallaşamamış bir taşımacılık sektörü oluşmuştur.

19 Temmuz 2003 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkartılan bir dizi yönetmeliklerle karayolu taşımacılık sektöründe reform niteliğinde yeni bir dönem başlatılmıştır.

Bu dönemde yapılan yeni düzenlemelerle; mesleki yeterlilik, mali yeterlilik ve mesleki saygınlık ilkeleri esas alınarak modern bir karayolu taşımacılık mevzuatının temeli oluşturulmuş, bu mevzuat oluşturulurken bazı Bakanlıklara ait görev ve yetkiler de Bakanlığımızın sorumluluk alanına alınmıştır.

Oluşturulan bu yeni mevzuat ve uygulamalar sonucunda karayolu taşımacılığı alanında faaliyette bulunanlar, yapacakları taşımacılık faaliyetinin türü konusunda daha bilinçli ve seçici olmakta,  küçük ve bireysel işletmeler imkânlarını birleştirerek kurumsallaşmaya yönelmekte ve faaliyet alanlarında uzmanlaşmaktadırlar.

Yapılan bu düzenlemeler belli bir döneme ait olmayıp, Sayın eski Bakanımız Binali YILDIRIM'la başlayan bir süreçtir. Bu süreç bundan sonra da aynı şekilde devam edecektir.

2918 sayılı yasa ile beraber 2012 Temmuz ayından itibaren şehiriçi yolcu taşımacılığında engellilere uygun araç kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. Bu tarihten itibaren taşımacıların geçiş sürecinde yaşayacağı sıkıntılar ile ilgili Genel Müdürlük bünyesinde ne gibi kolaylıklar sağlanabilir?

Bilindiği üzere, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin Kapsam başlıklı 2 nci maddesinde;  5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümleri saklıdır, hükmü yer almaktadır. Bu hükümden de anlaşılacağı üzere okul ve personel servis taşımaları hariç şehir içi karayolu yolcu taşımacılığı Bakanlığımız görev ve yetki alanına girmemekte ve Belediyelerce düzenlenmektedir. Dolayısıyla bu konuda Bakanlığımızca doğrudan yapılabilecek her hangi bir düzenleme bulunmamaktadır.

Kara ulaştırmasında çözümüne en büyük önemi verdiğiniz konu nedir? Ne gibi çalışmalar yaptınız? Son durum nedir?

Bugün itibariyle karayolu taşımacılığı alanında geldiğimiz noktaya baktığımızda; lisanslama, yeni araç muayene sistemi, ağırlık boyut kontrolleri, mesleki yeterlilik belgesi verilmesi, sayısal takograf uygulaması ve benzeri konularda 2003 yılı öncesine göre çok önemli mesafeler aldığımızı görmekteyiz. Bu noktadan itibaren artık en önemli konumuz denetimdir. Düzenli ve etkin denetimler yapmadığımız sürece yapılan tüm bu güzel işlerin ve faaliyetlerin pek bir anlamı kalmamaktadır. Bu nedenle yer teminine bağlı olarak yaptığımız ve bundan sonra da yapacağımız yeni Yol Kenarı Denetim İstasyonlarında 24 saat süreyle ve bazı istasyonlarda ilgili kurumlarla birlikte yapılacak ortak denetimlerle karayolu taşımacılık sektörünün hedeflenen duruma gelmesi sağlanacaktır.

Özellikle, B2 ve D2 Yetki belgeli taşımacıların kendi aralarında Ortak taşıma yapamamaları sorun teşkil ediyor. Bu konu da bir kolaylık ve düzenlenme yapılması düşünülüyor mu?
    ( Bu konuda kongre, bayi toplantısı, kurultay, maç organizasyonları ve Çanakkale turlarında özellikle turist gemileriyle gelen yabancı turistlerin yapmış olduğu günlük turlarında yoğunluk sebebiyle  sorunlar yaşanıyor. Aynı anda 2 gemi yanaştığında üç bin beş bin bazı dönemlerde on bin kişinin taşınması gerekebiliyor.)

Yine Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin Geçici 6 ncı maddesinde;  ortak taşımaların hangi yetki belgeleri arasında yapılabileceği sayılmış ve bu taşımalar için 30.06.2010 tarihine kadar süre verilmişti. Bu tarih itibariyle süre sona ermiş olup, artık yetki belgesi sahiplerinin bu anlamda ortak taşıma yapmaları söz konusu değildir. Bu konuda taşımacı şirketlerimizin tek yapacağı iyi organize olmak, yapacakları taşımalarda yolcu sayısını net olarak belirleyip, bu taşımalara yetecek sayıda özmal ve sözleşmeli taşıtı yetki belgelerine kaydettirerek taşımalarını yapmaktır. Bu düzenlemedeki amaç, serbest rekabet ortamında her taşımacının hizmet sunumuna da imkân vermektir. Bu nedenle, yeniden ortak taşıma uygulaması başlatılması yönünde bir çalışmamız veya düşüncemiz bulunmamaktadır.

Turizm Taşıma araçlarına getirilen günübirlik turlardaki mesafe ve zaman kısıtlaması konusunda bir iyileştirme yapılmasına rağmen tamamen kaldırılması düşünülüyor mu?
Mesela; Adıyaman Kahta Nemrut Dağı'na bu koşullarda turizm araçlarının çıkamayacağı, yine birçok kültür turunun düzenlenemeyeceği ifade ediliyor.

Turizm taşımacılığında getirilen mesafe ve zaman kısıtlaması, yolcu emniyeti ve trafik güvenliği açısından önemli olup, Bakanlığımızca tek taraflı olarak alınmış bir karar olmayıp, başta Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere sektör mensuplarıyla yapılan toplantılar ve görüşmeler sonucu Bakanlığımıza bildirilen ihtiyaç ve talepler gereği yapılmış bir düzenlemedir. İlk uygulama başladıktan sonra Bakanlığımıza intikal eden sektör talepleri değerlendirilerek bir iyileştirme zaten yapılmış olup, bu uygulamanın tümüyle kaldırılması yönünde de bir çalışmamız bulunmamaktadır.