ULAŞIM

İnsan ve eşyanın bir yerden başka bir yere aktarılması. İnsanlık tarihinde ulaşım, insanların yaşayışında her zaman önemli bir yer almıştır. Eşya ve malların üretildikleri yerler dışına taşınmaları, bunlara değişik yerlerde ihtiyaç duyulmasından ileri gelir. İnsanlar ise işleri gereği, yahut sosyal veya kültürel ihtiyaçlarını karşılamak için bir yerden başka bir yere giderler. 

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi\'nin 13. maddesi şöyle der:
Herkesin bir devletin toprakları üzerinde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır. Evrensel bir bildirge ulaşım hakkımızı bu şekilde tanımlamıştır. Peki, bu hak sadece bir yerden bir yere ulaşmamızla mı ilgili? Elbette hayır.

Ulaşım hakkına sahip olunması ve bu hakkın kullanılacağı fırsat ve ortamların yaratılması kişilerin diğer sosyal haklarının çoğuna “erişme” olanağı sağlar. Ulaşım hakkı işte bu özelliğinden dolayı kilit bir noktada durur. Yani, ulaşım hakkı erişim kavramına gönderme yapan, birey ile sahip olduğu haklarını hayata geçirebilmesine aracılık eden bir haktır.

Ulaşım hakkı, Anayasamızda da tanımlanmıştır ve en üst hukuksal çerçeve ile güvence altına alınmıştır. Günlük yaşamlarımızı düşündüğümüz takdirde ulaşım hakkımızın, sağlık, eğitim, çalışma, barınma gibi en temel ve vazgeçilmez haklara erişimizi sağlayan, aracılık eden bir hak olduğunu görürüz. Kısacası, ulaşım hem kendi başına hem de diğer temel hakların hayata geçirilmesine olanak sağlayan çok önemli bir araçtır. Örneğin ulaşım altyapısının yetersiz kaldığı kent bölgelerinde yaşayan ve bütçeleri genelde oldukça kısıtlı olan aileler için kent merkezindeki bir hastaneye ulaşırken verilebilecek dolmuş/otobüs/metro vb. ücreti kimi durumlarda hastaneye ulaşmayı engelleyici bir durum yaratabilir. Benzer bir durum çocukların okula gönderilmesi süreci, iş yeri tercihi gibi süreçlerde de geçerlidir.  Burada, en temel haklar olan sağlık, eğitim ve çalışma haklarımız ile ulaşım hakkı arasındaki ilişki, diğer haklarla olan ilişkisi gibi oldukça açık ve doğrudan bir ilişkidir.

Sahip olduğumuz haklarımızı kullanma ve yaşama geçirme bakımından ne kadar önemli olduğunu yukarıda da belirttiğimiz ulaşım hakkımıza İstanbul’un yoğun nüfusu ve bir kısım yetersizlikler dolayısıyla ne kadar erişim sağlıyoruz?

Toplu Taşıma Ana Hedef Olmalı

Hepimiz metrobüs, metro, vapur, tramvay, minibüs vb. ulaşım araçlarına erişebiliyor gibi görünsek de; örneğin kimi günler yarım saat beklediğimiz durakta hala metrobüse binemiyor olmamız erişimimizin ve olanaklarımızın yeterli olmadığının göstergesidir. Onlarca kilometrelik toplu ulaşım ağlarına sahip olmamız dahi hala çözülemeyen sorunlar dolayısıyla birimizin sınavına, birimizin duruşmasına, birimizin hastane randevusunu kaçırmasına neden olabilir. Ve ulaşım hakkımız ile diğer haklarımızın griftliği burada da kendini gösterir. Kent içerisinde mevcut olduğumuz sistemden daha etkin, daha sağlıklı daha ekonomik bir ulaştırma sisteminin kurulması gerekmektedir. Gelişen ülkeler kentsel yönelimlerinde gerek trafik sıkışıklığı sorununa çözüm getirmek gerekse verimli yolcu taşımacılığını gerçekleştirebilmek için bireysel ulaşımın karşısına odak noktası olarak toplu taşımayı ana hedef olarak koyar.

Ulaşım planlarının geliştirilip toplu taşımada verimli yolcu taşımacılığını gerçekleştirebilmek için de çok kapsamlı, ulaşımın aktörleri olan yolcusuyla, şoförüyle, makinistiyle fikir birliği yaparak ortak akılla hareket ettiği disiplinli ve özverili bir çalışma gerekir. İşte bu amaç ve politikalara erişmeyi sağlayacak politika ise “insana öncelik veren, yatırım ve işletmecilikte kaynakların etkin kullanımı sağlayan, mevcut ulaşım altyapısının kapasitesini en üst düzeyde kullanan; çevresel, kentsel, insani ve tarihi değerleri koruyan ve destekleyen, toplumun farklı kesimleri arasındaki eşitliği sağlamada katkıda bulunan ulaşım türlerinin kullanılmasıdır. Tüm bunları gerçekleştirebildiğimiz bir toplu ulaşım düzeninde hem ulaşım hakkımıza, hem de ulaşım hakkımız sayesinde ulaşabildiğimiz diğer tüm haklarımıza en iyi şekilde erişmiş olacağınız.                                                                

İSTANBUL DEMİRAL HUKUK BÜROSU                

Av. ŞAHİN DEMİRAL                                                                                                            0212 570 40 06                    sahin_demiral@hotmail.com                                                                                                  www.demiralhukuk.com