İstanbul, Türkiye’nin en büyük metropolü olarak her gün milyonlarca insanın kent içi ulaşım ihtiyacını karşılamak zorundadır. Şehirdeki toplu taşıma hizmetlerinde belediye otobüsleri, metrobüs, tramvay, metro, dolmuş ve taksilerin yanı sıra özel halk otobüsleri de büyük bir rol oynamaktadır. Özellikle özel sektör tarafından işletilen halk otobüsleri, daha uygun fiyatlarla ve daha ekonomik bir şekilde toplu taşıma hizmeti sunarak kent içi ulaşımın yükünü hafifletmektedir. Bu nedenle, özel halk otobüsü sektörü her anlamda desteklenmeli ve sürdürülebilir hale getirilmelidir.
Özel halk otobüsleri, belediye otobüslerine kıyasla daha ekonomik koşullarda hizmet sunmaktadır. Özel sektörün esnek ve maliyet avantajına sahip yapısı sayesinde İstanbul halkı, daha düşük maliyetlerle ulaşım hizmeti alabilmektedir. Ancak, bu avantajların devam edebilmesi için kamu otoritelerinin özel sektör taşımacılığını destekleyici politikalar üretmesi gerekmektedir.
Dünya metropollerinde de özel sektörün toplu taşımaya entegre edildiği örnekler mevcuttur.
- Londra: Özel otobüs firmaları, belediye ile iş birliği içinde çalışarak ulaşım ağına entegre edilmiştir. Böylece hem rekabet artırılmış hem de hizmet kalitesi yükseltilmiştir.
- New York: Şehir içi ulaşımda özel taşımacılık firmaları, belediyenin yönlendirmesiyle hat bazında sübvansiyon alarak yolcu taşımaktadır.
- Tokyo: Özel taşımacılar, kamu ulaşım sisteminin önemli bir parçası olup özellikle banliyö hatlarında etkin şekilde faaliyet göstermektedir.
- Berlin: Özel sektörle yapılan iş birlikleri sayesinde esnek hat planlamaları yapılmakta ve daha verimli bir ulaşım sistemi oluşturulmaktadır.
Bu metropollerin deneyimlerinden faydalanarak, İstanbul’da özel halk otobüslerinin desteklenmesi, ulaşım sisteminin güçlendirilmesi açısından kritik bir adımdır.
Otobüs Yenileme Süreci ve Kamu Desteğinin Önemi
Kent içi ulaşımın daha konforlu ve güvenli hale gelmesi için belirli bir yaş sınırını aşan otobüslerin hizmetten çekilmesi gerekmektedir. Ancak, yeni araç alımı maliyetli bir süreçtir ve özel sektör için büyük bir yük oluşturmaktadır. Bu nedenle, kamu otoriteleri bu süreci teşvik mekanizmalarıyla kolaylaştırmalıdır.
Kamu tarafından sağlanabilecek destekler şunlardır:
- Yeni otobüs alımlarında düşük faizli kredi imkânlarının sunulması,
- Hurda teşviki veya eski otobüslerin geri alım programlarının oluşturulması,
- Sürekli artan bakım ve onarım maliyetleri için özel fonlar ve sübvansiyonların sağlanması.
Bu tür destekler, yalnızca özel otobüsçülerin değil, aynı zamanda İstanbul halkının da daha kaliteli ulaşım hizmeti almasını sağlayacaktır.
Hükümetin Belediyelere Gönderdiği Desteklerin Adil Dağıtılması
Son dönemde Sayıştay raporlarına yansıyan farklı illerdeki hizmet alım süreçlerini içeren düzenlemeler, toplu taşıma sektöründe ciddi sorunlara neden olmuştur. Özellikle 65 yaş ve üzerindeki yolcular için belediyelere gönderilen gelir desteğinin kesilmesi, özel halk otobüsü esnafına büyük bir zarar vermektedir. Bu durum, kanunun esnafa destek verme yönündeki algısının gerçekliğini kaybetmesine yol açmaktadır.
Belediyeler, bu gelir desteğini özel taşımacıları yok sayarak yalnızca kendi otobüs sistemlerine yönlendirdiğinde, esnaf büyük bir ekonomik kayıp yaşamakta ve toplu taşıma sisteminde ciddi bir adaletsizlik oluşmaktadır.
Bu nedenle, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü derhal bir yönetmelik yayınlamalı ve Sayıştay raporlarına geçen itiraza sebep olan kısımları bypass ederek esnafın bu parayı derhal almasını sağlamalıdır. Aksi halde, özel sektör taşımacılığı mali baskı altında ezilerek hizmet kalitesini sürdüremez hale gelecektir.
Belediyeler ve Merkezi İktidarın Sorumlulukları
Belediyeler, sübvansiyon desteğinin yanında, merkezi hükümetin ve ilgili kurumların da farklı destek mekanizmaları oluşturması gerekmektedir. Bunlar arasında;
- Vergi dilimlerinde düzenleme yapılması,
- Otobüs alımlarında KDV indirimi sağlanması,
- Akaryakıt destekleriyle maliyetin azaltılması gibi uygulamalar yer almalıdır.
Özel halk otobüsleri, kamu hizmeti vermektedir ve bu hizmetin devamlılığı için finansal sürdürülebilirlik sağlanmalıdır. Eğer bu destekler sunulmazsa, toplu taşıma sektörü bu kadar yüksek maliyetlerin altında zarar etmeye devam edecek ve sektör büyük bir krizle karşı karşıya kalacaktır.
Gerçek Rakamlar Üzerinden Ödeme Yapılmalı ve Sübvansiyonlar Artırılmalı
Vatandaşa yansıtılmayan toplu taşıma maliyetleri, belediyeler tarafından gerçek rakamlar üzerinden özel halk otobüslerine ödenmemektedir. Bu da ciddi bir finansal baskıya neden olmaktadır.
Belediyeler, toplu taşıma esnafını yalnız bırakmamalıdır. Ödemeler, maliyetlere uygun şekilde hesaplanmalı ve sübvansiyon miktarları artırılmalıdır. Bu yapılmadığı takdirde, sadece esnaf değil, İstanbul halkı da bu süreçten olumsuz etkilenecektir. Çünkü zarar eden bir sektör, hizmet kalitesini düşürmek zorunda kalacaktır.
Kamu Görevlilerinin Sorumluluğu ve Vebali
Toplu taşıma sektöründe yaşanan bu sorunları çözmek, sadece bir ekonomik gereklilik değil, aynı zamanda bir vicdani sorumluluktur. Kamu görevlileri, sektörün karşı karşıya olduğu zorlukları görmezden gelmemeli, çözüm üretme noktasında ellerini taşın altına koymalıdır. Özel halk otobüsü esnafı, halkın ulaşım ihtiyacını karşılayan, fedakârca çalışan bir kesimdir. Bu kesimin mali olarak sürdürülebilir bir ortamda çalışması, hem şehir içi ulaşımın kalitesini artıracak hem de vatandaşlara daha iyi bir hizmet sunulmasını sağlayacaktır.
İstanbul gibi büyük bir metropolde, toplu taşımanın etkin ve sürdürülebilir olması için özel halk otobüsü sektörü desteklenmelidir. Bunun için;
- Otobüs yenileme sürecinde sübvansiyon sağlanmalı,
- Düşük faizli kredi imkânları sunulmalı,
- Vergi dilimleri yeniden düzenlenmeli,
- KDV indirimleri ve akaryakıt destekleri sağlanmalıdır.
Aksi takdirde, toplu taşıma sektörü mali yükler altında ezilecek ve bu da doğrudan İstanbul halkına zarar verecektir. Kamu görevlileri, bu sürecin vebalini taşıdıklarını unutmamalı ve sorumluluklarını yerine getirmelidir.
Facebook Yorum
Yorum Yazın