Kent içi toplu taşımacılık faaliyeti, sadece yüksek kapasiteli araçlarla insanları kent içinde toplu olarak bir yerden bir yere taşımak mıdır? Bu sorunun cevabını şayet Dünyadaki örneklerini de baz alarak doğru bir şekilde veremez isek hem bu faaliyetin kent ve ülke için önemini kavrayamayız, hem de sorunları ve ihtiyaçları karşılamada isabetli ve doğru kararlar veremeyiz.
Ülkemizde ne yazık ki bu sektörü doğru anlamada ciddi sorunlar var ve yaşadığımız sıkıntıların kaynağı da budur. Bu iş bir kamu hizmetidir. Özel Sektöre yaptırıyor iseniz tabi olarak ticari ayağı da vardır. Yatırım ve işletim maliyetini üstlenen özel sektörün bu işi sürdürebilmesi için ya optimum şartlara göre dinamik bir tarife sistemi, ya da sübvansiyon sağlamanız lazımdır. Ki Dünyanın her yerinde yüksek maliyetli bir iş olan kent içi toplu taşımada şayet operatör özel sektör ise giderlerin @’ı yolcu taşıma gelirlerinden, `’ı ise yerel veya merkezi idare tarafından karşılanır. Gelişmiş ülkelerde kent içi toplu taşıma bir kültüre dönüştürülmüştür ve kentin ayrılmaz parçası, en önemli elemanıdır. Dolayısıyla da nitelikli bir hizmet için her şey yapılır ve her imkan sağlanır. Hiç unutmuyorum. 2006 yılında Amerika da Belediye hizmetleriyle ilgili yaptığımız inceleme ziyareti esnasında, Newyork ta ki MTA Şirketinin (İETT gibi Kamu Şirketi) sunumu esnasında Genel müdür Yardımcısına Otobüs işletmeciliğinin otobüs başına performansını sormuştum. Yani günde kaç yolcu taşınıyor, sefer sayısı ve hasılat nedir gibi bilgileri merak etmiştim. Verilen cevap bakış açısını yansıtıyordu. “Şu an önümde performans rakamları yok. Ancak önemli de değil. Kentin en kenarında olan 1 kişi de olsa gider alır merkeze getiririz. Yolcu ve işletim maliyeti hesabı da yapmayız. Bu Belediyenin görevidir.” Denmişti.
Kent içi toplu ulaşım sorunları açısından ülkemizde ne yazık ki bakış açısı sorunu var. Dolmuş ve Minibüs gibi ara taşıma kategorisinde yer alan yanlış örnekler nedeniyle bu sektöre kamu tarafından “TİCARİ” gözle bakılıyor ve özellikle de finansman sorunlarının çözümünde en büyük engelde budur.
Finansman sorunu bugün oluşmadı. Elbette güncel ekonomik sıkıntılar sorunu büyüttü. Ancak “TİCARİ” bakış acısı finansman sorununun oluşmasında en önemli nedendir. Başka bir çelişki de bu işi kamu kendisi yaptığı zaman katlandığı sürekli işletme zararını görmez iken, Özel Halk Otobüslerinin maliyetlerine inanmamasıdır. Bu durum çatışmaya ve sorunun doğru anlaşılamamasına neden olmaktadır.
Otobüs işlemeciliğinin katlandığı maliyetleri Kamunun Özel Halk Otobüslerinden öğrenmeye ihtiyacı yoktur. Çünkü ortada İETT örneği vardır. Özel Halk Otobüsleri ile İETT arasındaki maliyet farkı sadece personelde olabilir. Aynı özellikli araçlar kullanıldığı için Otobüslerin amortisman, yakıt, bakım ve sair giderleri aynıdır. Hatta bakım maliyetleri toplu olarak üretici firmaların kendilerine yaptırıldığı için İETT’de daha düşüktür. Dolayısıyla da İBB’nin ÖHO finansman sorunu çözmek için çalışma yaparken ÖHO işleticilerinden giderlerini istemesine gerek yoktur. İETT maliyetleri kullanılarak bu problem rahatlıkla çözülebilir ve bunca tartışmaya da gerek kalmaz.
Sektör açısından uğraşılması gereken asıl sorun ise hizmette ve finansmanda sürdürülebilirlik nasıl sağlanacaktır, sektörün kösteği haline gelen bireysel işleticilik kaldırılarak kurumsal işletmeciliğe, profesyonel yönetime nasıl geçilecektir, hizmet kalitesi nasıl yükseltilecektir?
Bugün sektörü bu duruma getiren temel hata test edilmiş ve fayda sağlamamış yöntemlerin uygulamaya devam edilmesi ve olumsuz alışkanlıkların sürdürülmesidir. Değişim ve dönüşüm bir ihtiyaç değil zorunluluktur. Temel dönüşüm ve değişimler ise vizyonla ve profesyonel yönetimle sağlanabilir. Bir kez daha uyarıyorum. Gelinen nokta itibariyle çok yolcu taşımak sektörün sorunlarını çözmüyor, çözemez. Artık sektörün temel sorunlarını çözmenin zamanı geldi geçiyor. El ele verip bütün enerjiyle bunlarla uğraşmaktan başka çare kalmadı.
Tüm sektöre hayırlı, kazasız ve belasız çalışmalar diliyorum.
Facebook Yorum
Yorum Yazın