Servis Taşımacılığı

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisinin Mayıs 2021 ayı oturumunda, sayısal çoğunluğa sahip bir parti tarafından, “Servis Araçlarından” bir bölümünün, pandemi süresince ve geçici olarak İETT tarafından 250 güzergahta kent içi toplu taşımada kullanılması teklif edilmiş ve idare tarafını oluşturan iki partinin karşı çıkmasına rağmen oy çokluğu ile karar alınmıştır. Elbette meri mevzuata göre meclis kararı İBB Başkanı Sayın Ekrem İMAMOĞLU’nun onaması halinde hukuken geçerli hale gelecektir.

Pandemi sürecinde, ister ticari, isterse kamu hizmeti amaçlı kent içi yolcu taşıyan bütün sistemlerde yolculuklarda normal günlerde `, kısıtlama olan günlerde ise ?’leri aşan oranda azalma olmasına, talep yetersizliği nedeniyle daha fazla zarar etmemek için Minibüs ve Dolmuş gibi ticari araçların büyük bölümünün çalışmamasına rağmen, teklifin “kent içi toplu ulaşımda ihtiyacı karşılamak” gibi basit ve dayanaktan yoksun bir gerekçeye dayandırılması, öncesinde idare tarafından ve ilgili teknik birimlerce etüt ve fizibilitesi hazırlanmadan, hiçbir teknik çalışma yapılmadan, kente, sisteme, diğer unsurlara olumsuz etkisi araştırılmadan, tarifesi, çalışma esasları ve kuralları oluşturulmadan, araçların bu sektöre uygunluğu ve verebileceği zararlar incelenmeden, uzlaşma aranmadan ve salt siyasi amaçla yapılması kentin geleceği açısından herkesi derin düşüncelere ve de kaygılara itmiştir.

Tüm sistemleri kullanan yolculuklarda `-80 arasında azalma olmuş iken “Kent içi toplu taşımacılığında ihtiyaçların karşılanması” gerekçesi hem doğru değildir hem de iyi niyetten yoksundur. İETT yaptığı işletme düzenlemeleri ve kısıtlama olan günlerde trafiğin rahatlaması ve talebin düşmesi nedeniyle olağan zamanlara göre sefer sayısını % civarında artırmıştır. Durum böyle iken “İhtiyaç” kelimesini kullanmak inandırıcılıktan uzaktır ve yıllardan beri servis araçları ile şehirler arası araçları kent içi taşımacılığına sokmak isteyen çevrelerin rant amacına hizmet etmektedir.

İBB Yönetim ve denetiminde Kamu hizmeti amacıyla, Otobüs Raylı ve Deniz Ulaşım sistemleri ile yapılan Kent içi toplu taşıma faaliyetinde şu anda taşınmakta olan yolcuların kamu hizmeti gereği olarak ’ye yakını ücretsiz, E’i indirimli ve sadece 5’i tam tarifelidir. Mevcut yolcu taşıma tarifesi ve tarife uygulamaları da yine idare tarafından oluşturulmaktadır. Bu nedenle de İBB, talep azalması nedeniyle faaliyet gelirleri yeterli olmadığı için bütün unsurlara maliyet ile gelir arasındaki farkı yolculuk desteği olarak sağlamakta ve bu nedenle çok ciddi oranda mali yükü üstlenmek zorunda kalmaktadır.

Mevcut mevzuat ve tarife, entegrasyon, bilet sistemleri çerçevesinde, İBB’nin servis araçları dahil olmak üzere ticari amaçlı olarak kent içi yolcu taşımacılığı yapan araçlarla bu hizmeti yerine getirmesi ve vatandaşların ihtiyaçlarına cevap verebilmesi mümkün değildir. İBB uhdesinde bulunan kent içi yolcu taşımacılığında bir işletme ve araç standartları mevcuttur. Servis araçları ayrı bir tür oldukları için bu standartlara uygun değildir.

Servis Taşımacılığı, Minibüs, Dolmuş ve Taksi gibi tamamen isteğe bağlı ve ticari bir türdür. Servis araçları diğer ticari araçlardan farklı olarak bireysel olarak kurumsal ya da özel işletmelerle anlaşma yaparak randevulu taşıma yapmaktadırlar. Ticari amaçlı olarak yolcu taşımacılığı yapan ve bu nedenle de ücretsiz ve indirimli yolcu taşımayan bu türler, yolculuk gelirinin tatmin edici seviye de olmaması halinde aracını parka çekebilmektedir. Kamu hizmeti yapan Otobüslerin ise ister kamu, isterse özel şahıslara ait olsun yolcu sayısı ve gelirine bakmadan idare tarafından hazırlanan işletme programı çerçevesinde çalışmaları zorunluluktur. Otobüslerin idare izini olmadan çalışmamaları kural ihlalidir ve yönergeye göre bu davranışları ağır yaptırımı gerektirmektedir. Ticari amaçlı araçlar için çalışma zorunluluğu ve yaptırım söz konusu değildir. Nitekim pandemi sürecinde otobüsler idare tarafından hazırlanan programa göre kesintisiz hizmet verirken ticari araçlar çalışmamışlar veya kazanca göre faaliyetlerini azaltmışlardır.

Servis Araçlarının teknik özellikleri ve kapasiteleri farklı olup kamu hizmeti amaçlı çalışan otobüslerin sahip oldukları gerekli donanım, standart, zorunluluk ve özelliğe sahip değillerdir.

250 güzergah nasıl belirlenmiş ve talep etüdü yapılmış mıdır? Ne kadarlık bir talep vardır ve ne kadarlık bir kapasite atamasını gerektirmektedir? Servis araçlarının yolcu taşıma tarifesi nasıl olacak, yolcular ücretlerini nasıl ödeyecek, ücretsiz ve indirimli hakkı olan kişileri nasıl taşıyacaklardır? İETT’nin peron ve durak kapasiteleri fiziki olarak buna uygun mudur? Mevcut otobüslerle bu araçların uyumlu çalışabilmesi için işletme programlarını kim yapacak, yaptırımlar neler olacaktır? Hizmet esnasında bu araçların neden olacağı zarar ve ziyandan kimler sorumlu olacaktır? Bu araçların denetim ve kontrolünden hangi birim sorumlu olacaktır? Bu araçların hizmeti aksatması halinde gerekli tedbirler nasıl alınacak ve telafisi nasıl sağlanacaktır? Bu araçları farklı mevzuatlara tabi olup, başka bir mevzuata tabi alanda nasıl faaliyette bulunacak ve Meclis Kararı tek başına yeterli olacak mıdır? Meclis kararı alınmadan idare olarak bu konu da bir çalışma yapılmış ve diğer unsurların zarara uğramaması için hangi tedbirler alınmıştır? Minibüs, Dolmuş ve Taksi Esnaf Odaları ile İETT’nin görüşleri alınmış mıdır? Her şeyden önce böylesine önemli bir konu kamuoyunda neden tartışılmamıştır?

Servis Taşımacılığı ayrı bir mevzuata tabi, ayrı bir standartta ve tamamen bireysel isteğe bağlı özel hizmet veren unsur olup, kamu hizmeti olarak tarif edilen kent içi toplu taşıma otobüslerinin alternatifi değildir ve olamazda. Böylesine önemli bir konunun bu kadar basit ve aceleyle Mecliste oy çokluğu avantajı kullanılarak ve mevzuata açıkça aykırı olduğu halde karar altına alınması kenti için tam anlamıyla kaos olacaktır. Esnaf guruplarını biri birine düşman etmekten ve kentin ulaşımını, trafiğini tamamen çıkmaz hale getirmekten başka bir sonucu olmayan, ihtiyaç da olmayan bir konunun aceleyle karar altına alınması çok yanlış olmuştur. İnşallah teklif sahipleri aklıselimi kullanarak bu hatadan döneceklerdir. Aksi halde bu kente ve bu halka yazık olacak, siyasete olan güveni daha fazla azaltacaktır. Çünkü bu bir ihtiyaç değil tamamen siyasi mülahazalarla hazırlanmış hiç kimseye faydası olmayacak yanlış bir karardır.

Bir düzenleme bir ihtiyaçtan kaynaklanıyor ve uygulanabilir ise kabul görecektir. Aksi halde kadük kalacak ve arkada birçok mağduriyet bırakacaktır. Buradaki amaç ne kente hizmettir, ne de Servis Taşımacılarına iyiliktir. Zaten uygulanabilir de değildir. Çünkü Hukuki, Teknik ve fiziki dayanaktan yoksundur. Bir kesime güya iyilik yapılır iken çok daha büyük bir kesim karşıya alınmakta ve mağduriyete uğratılmaktadır.

Bu çağ da böylesine yanlış ve anlamsız kararların alınmasını anlayabilmek mümkün olamamaktadır. Halkın ve kentin hizmetleri siyasete alet edilmemelidir. Bunun telafisi ve açacağı yaraları onarmak mümkün olamamaktadır. Biz bu acı tecrübeleri geçmişte çok yaşadık. Ben bu konu da Servis taşımacılarından bir talep gelebileceğine ihtimal veremiyorum veya inanamıyorum. Şayet Servis Taşımacısını temsil edenler tarafından bir talep olmuş ise bu esnaf etiği açısından son derece yanlıştır ve bu hepimizin ortak paydası olan İstanbul’a, dolayısıyla da hepimize zarar verecektir.

Pandemi sürecinde İBB desteğine rağmen ÖHO işletmecileri olarak biz de çok zarar gördük. Birçok arkadaşımız aracını satmak zorunda kaldı, birçoğumuz gelecek daha iyi olacak ümidiyle borçla işi sürdürmek gayreti içindeyiz. Ortalama araç yaşımız 5-6 olup halkımıza daha nitelikli hizmet etmek gayesiyle aldığımız yeni otobüslerin taksitlerini tekrar borçlanarak zar zor ödüyoruz. Buna rağmen bir gün veya bir an bile İETT’nin hazırladığı işletme programını ve vatandaşımızın hizmetini aksatmadık. Bununla birlikte esnaf olmamız münasebetiyle Minibüs, dolmuş, Taksi ve Servis Taşımacısı arkadaşların sorunlarını hep hissettik ve hiçbir zaman da onların ekmeğine göz dikmedik, aklımızdan dahi geçirmedik.

Her ne kadar Hukuki ve uygulanabilir olmasa da İBB Meclisinin bir parti üyelerinin teklifi ile aldığı kararı talihsizlik ve kente zarar olarak görüyoruz. Esnaf grupları arasına nifak sokacak böyle bir kararı kabul etmiyor ve uygulanması halinde yasal haklarımızı sonuna kadar kullanacağımızı ilan ediyoruz.

Bu kentin daha fazla araca değil, huzura ihtiyacı vardır. Bu huzuru sağlamakla görevli olan İBB Meclisindeki bütün partilerimize ait vekillerimizi asli görevlerini yapmaya ve kentin sorunlarını çözmeye ve daha yaşanabilir kent yapmak için çalışmaya davet ediyoruz. Bu karar çok yanlış, anlamsız ve neticesi mağduriyet olan bir karardır. Bu kararı aldıranları bir kez daha aklıselime davet ediyoruz. Hata olabilir, hatadan dönmek erdemdir. Meclis üyelerimizden bu erdemli davranışı bekliyoruz.