Hem İstanbul, hem de tüm kentlerimizin merakla beklediği ve 1 yıldan beri üzerinde çalışılmakta olan “İstanbul Yeni Özel Halk Otobüsü İşletme ve Hak ediş Sistemi İBB Meclisi’nin geçtiğimiz Eylül ayı oturumunda görüşülerek kabul edilmişti. Yeni sistem nihayetinde İBB adına İETT ve ÖHO Şirketleri arasında İBB Başkanı Sayın Ekrem İMAMOĞLU’nun şahitliğinde geçtiğimiz Cumartesi günü imzalandı ve 01.12.2020 tarihinden itibaren de uygulanmasına başlanıldı.
Öncelikle sistemin hazırlanması aşamasında yapılan çalışmalarda yer aldığım ve katkı verdiğim için mutluyum ve huzurluyum. Mutluyum çünkü bu sistem toplu ulaşım faaliyeti içinde yer alan bütün unsurların ihtiyacıydı. Huzurluyum çünkü gerçek hem fiziki, hem de zihni açıdan çok yorucu geçen çalışmaların büyük bir bölümü geride kaldı. Ayrıca 40 yıllık ulaşımcı olarak kutsal şehir İstanbul un toplu ulaşım istemine çok büyük katkı sağlayacak bu sistem gerçekten büyük ihtiyaçtı. Bu nedenle de sevinçliyim. İstanbul kenti hizmetlerin en güzeline ve en iyisine sahip bir Dünya Metropolü. Her kim zerre kadar hizmette bulunmuş ise kendisini şanslı saymalıdır. Zira İstanbul’a hizmet etmek her kula nasip olmaz.
Yöneticiler İyi Bir Sınav Verdi
Yeni sistemin öncelikle Kentimiz ve halkımıza, daha sonra idare ve işletmecilere hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ediyorum. Değeri ileride daha iyi anlaşılacaktır ama gerçekten çok güzel ve önemli bir iş başarıldı. Hem de asırların alışkanlıklarına müdahale edilerek. Şuna yaşayarak inandım ki Dünyanın çözümü en zor sorunu alışkanlıklara müdahale etmektir. Alışkanlığı ister kişiler, isterse Kurumlar edinmiş olsun, müdahale ettiğiniz de çok sert bir mukavemetle karşılaşıyorsunuz. Özellikle insanlar alışkanlıklarına müdahaleyi özel hayatlarına müdahale gibi, Kurumlar ise gelecekleri açısından tehdit olarak algılıyorlar ve direnç gösteriyorlar. Bu çalışmanın her safhasında da bunlar yaşandı. Ama bunların hepsi aşıldı ve gerçekten katılımcılık ve şeffaflık açısından örnek ve güzel bir çalışma süreci yaşandı. Bunda da en önemli etken eski İETT Genel Müdürü Sayın Alper Hamdi KOLUKISA’dır. Hakkı teslim etmek erdemdir. Alper bey kritik noktalarda etkili bir şekilde inisiyatif kullanarak çalışma ve müzakerelerin seri geçmesini sağladı. Bu sistemin oluşmasında en önemli pay İBB Başkanımız Sayın Ekrem İMAMOĞLU’dan sonra Alper Hamdi KOLUKISA’ya aittir. Bu konu her gündeme geldiğinde Alper bey iyi dileklerle anılacaktır.
Yeni sistemin oluşturulması aşamasında ÖHO şirket Yöneticileri de çok iyi bir sınav vermişlerdir. Uzun zamandan sonra çalışmanın her safhasında bütünlük içinde hareket etmişlerdir. Bu da gelecek açısından önemli bir kazanımdır. Yine bu sistemle birlikte daha önce yardımcı unsur olarak tanımlanan ÖHO işletmeciler Meclis Kararı ve Sözleşme ile işin tarafı konumuna gelmişlerdir. Bu durum işletmecilere ayrı bir sorumluluk yüklediği gibi sistemin geleceği açısından da çok olumlu bir düzenleme olmuştur.
Önemli Yenilik ve Kazanımlar Elde Edildi
Çalışmalar esnasında elbette ve çok tabi olarak zaman, zaman anlaşmazlıklar yaşanmış ise de kent menfaati asgari müşterekinde hareket edildiği için çözümü çok zor olmamıştır. Özellikle Sözleşme görüşmeleri oldukça uzun ve zaman, zaman stresli geçmiştir. Bunu da doğal karşılamak lazımdır. Çünkü Kurum adına görüşmelere katılan yöneticilerin büyük bölümü yeni oldukları için proje oluşturma çalışmalarında yer alamamışlardır. Yine sistem İBB Meclisi’ne götürülürken bir kısım maddi hatalar olmuş bu ise güvensizliğe neden olmuştur. Netice de ortak akıl oluşturularak sözleşme metninde mutabakat sağlanmıştır.
Yeni sistem ÖHO işletmeciliğinin geleceği açısından çok önemli yenilikler ve kazanımları da beraberinde getirmiştir. Öncelikle idare ana taşıma sistemleri ile uyumlu, esnek, düşük maliyetli bir otobüs işletme planlaması yapabilme avantajına kavuşmuştur. Bu çerçevede mevcut ve çok yüksek maliyetli hat ağını aktarma avantajları ile iyileştirmek suretiyle hem maliyetleri düşürecek, hem de sefer sayısını artırmak suretiyle kendine ait otobüslerden tasarruf edebilecektir. İyi bir planlama ile idare birbiri ile rekabet etmeyen tam aksine besleyen bir toplu ulaşım sistemi kurabilecektir. Bunda en büyük engel elbette yolculuk gelirleri ile finansman ihtiyacını sağlayan esnek olmayan, sorunlu otobüs istemi idi. Artık otobüs sistemini ana taşıma unsurlarını besleyici olarak kullanmak suretiyle tüm toplu taşıma sisteminde verimi ve kaliteyi en yüksek seviyelere taşıyabilecektir.
İşletmeciler ise, yolcu taşıma faaliyetinden bağımsız olarak, gelecekte gelir kaygısı taşımamalarını sağlayacak dinamik ve performansa göre gelir garantili bir hak ediş modeline kavuşmuşlardır.
Yenilenmeye Açık Bir Sistem
Bu sistemin nihai aşaması ve hedefi olarak Kurumsal işletmeciliğe geçmek suretiyle toplu filo, malzeme, işçilik v.b. maliyetlerini düşürebileceklerdir. Araçların aylık çalışma süreleri 500 saat ile sınırlanmak suretiyle çok ciddi bir fazla çalışma maliyetinden kurtulmuş olacaklardır. Yine Şoför ücretleri sistem üzerinden otomatik güncellemeyle çözümlenmiş olup, daha nitelikli personel istihdam edebilme avantajına kavuşmuşlardır.
Ayrıca yeni sistemle birlikte çalışma şartları da iyileştiği için ihlaller azalırken şoförler daha huzurlu ve güvenli çalışacaklardır.
Hak ediş modeli sefer ve KM performansına endeksli olduğu için araçların daha iyi bakımlı hale getirilmesi, arızaların daha sıkı takibi gerekecektir. Yine şoförlerin durak kurallarına rekabet kaygısı taşımadan uyacak olmaları yolcu şoför ilişkilerini de rahatlatacaktır.
Burada bütün mesele yüksek talepli ve uzun mesafeli paket yolcu taşıyan hatların pik saatlerde iyi beslenmesi ve kullanılacak araç tiplerinin iyi belirlenmesi önemli hale geliştir. Bu da idareye düşen bir görevdir ve sanırım hat ağı revize edilirken hatların neden olduğu durak ihlal şartları ortadan kaldırılacaktır.
Kahyalar artık tarih olmuştur. İşletmecilere gereksiz maliyet oluşturan bu çirkin görüntü de ortadan tamamen kalkacaktır. Yine duraklarda araç sollama, birbirini takip artık ortadan kalkmıştır. Artık şoförler duraklarda acele etmeden ve sollamadan sabırla bekleyecek ve şikayete neden olmadan indirme ve bindirme yapacaklardır.
Elbette her yeni sistem yeni esaslar ve alışkanlıklar getirecektir. Kamuya ait bir işi yine kamu için yapıyoruz. Tarafların bunu kabul etmeleri en az sorun yaşanmasına, karşılıklı güvene ve sağlıklı bir ilişkiye neden olacaktır. Amaç bağcı dövmek değil üzüm yemektir. Bu noktada asgari müşterek sağlanmıştır. Ortak amaç daha nitelikli hizmet olunca ben bir sorun yaşanacağını beklemiyorum.
Burada tarafların yapması gereken uygulama safhasında oluşabilecek sorun ve ihtiyaçları iyi bir şekilde tespit edip hızlı ve etkili çözümler üretmeleridir. Bu noktada bir gevşeklik veya yetersizlik olur ise sistem bundan zarar görür. Bu nedenle mutlaka ve mutlaka tarafların gerek sisteme, gerekse birbirilerine karşı sorumluluklarını yerine getirmede ve özellikle de hakedişlerin vaktinde ödenmesinde çok hassas ve titiz olmaları şarttır.
Projenin başlangıcından itibaren birlikte, şeffaf ve katılımcılık ilkesiyle yapılan çalışma anlayışı bundan sonra da karşılıklı hassasiyetle sürdürülmelidir. Artık ben, sen, biz siz kalmamıştır. Herkes biz olmuştur. Biz sözcüğü sorunların çözümünde ve sağlıklı ilişkide sihirli bir sözcüktür.
Ben şahsen sistemin İstanbul şartlarına göre dizayn edildiği için çok iyi olduğunu, ancak her yıl üzerine biraz daha koyularak, geliştirilerek sadece ülkemize değil Dünyaya örnek bir sistem haline getirilmesinin gerektiği görüşündeyim. Yani burada kalınmamalı daha ilerilere taşınmalıdır. Mutlaka mevcut Şirketler sayıları azaltılarak operatör haline getirilmeli, işletmeciliği üstlenmeli ve olmazsa olmaz şart olarak profesyonel bir şekilde yönetilir hale getirilmelidirler.
Tekrar herkes için hayırlı ve uğurlu olsun. İnşallah bu bir başlangıçtır ileride daha iyisi olacaktır. Endişeye ve tereddüte mahal yoktur. Sorunlar her zaman olmuştur olacaktır da. Önemli olan sistemin kendi dinamizmi içinde bu sorunlara tepki verecek kabiliyette olmasıdır. Önceki hatalardan ders alındığı varsayımıyla ortaya çıkacak sorunların kolaylıkla çözüleceğini ümit ediyorum.
Hiç de hoş şeyler olmayan, acı ve gözyaşının bol olduğu 2020 yılını geride bırakmak üzereyiz. Her yeni yıl umutların tazelenmesidir. 2021 yılının bütün sorunlarımızın, sıkıntılarımızın, pandeminin, acıların, gözyaşlarının olmayacağı, mutlu, huzurlu, sağlıklı geçen kardeşliğimizin pekişeceği bir yıl olmasını temenni ediyorum.
Her şey gelir geçer. Baki olan hoş sedadır. Muhabbetimiz, huzurumuz, sağlığımız daim olsun inşallah.
Herkese hayırlı seneler diliyorum.
Facebook Yorum
Yorum Yazın